De lessen van de camino

Van mijn vorige camino in 2007 kan ik me herinneren dat het laatste blog ´de lessen van de camino´ heette. Hoewel ik na de bijzondere avond vanavond zeker 10 titels had voor het 'laatste blog', is dit degene die het geworden is: opnieuw ´de lessen van de camino´. Want wat een verrijkende, inzicht-gevende avond is het geworden.

Dat komt doordat ik begin van de avond in de hal van de albergue aan de praat raak met Perry en Sage, een echtpaar uit Santa Barbara, California. Sage (58 jaar) heeft de camino gelopen en Perry komt haar nu ophalen. Samen reizen ze nog door naar Kaap Finisterra waarbij ze zowel gaan lopen als bussen - sinds de Pyreneeën heeft Sage een cyste achter de knie waardoor vocht waardoor ze enorm pijnlijk en moeizaam loopt. Maar ze heeft de camino uitgelopen en hier is ze dan. In Santiago stad. Om Perry wat camino sfeer mee te geven gaan ze naar de Kaap lopen, en om het haalbaar te houden ook bussen.

Eigenlijk klikt het meteen tussen ons drie en ze stellen voor om samen te gaan eten. We vinden een rustig restaurant, prettiger voor Sage omdat ze hoorproblemen heeft. Daarover pratend zegt ze thuis een ´hearing aid´ te gaan regelen want ze heeft in tranen gestaan op de Pyreneeën omdat ze daar vogels kon horen doordat daar geen ´ambient noise´ was.

We hebben een heel bijzondere avond met een Spaans Menu del Día. Ik heb tijdens het diner zoveel inzichten gekregen dat ik amper weet waar te beginnen. Het is alsof Sage alle losse ervaringen aan elkaar lijmt. For starters: met het belangrijkste.

Sage maakt een interessante observatie dat de camino je het verschil leert tussen ´selfish´ and ´self-serving´. Prachtige taal om onderscheid te maken tussen eenzijdig op jezelf gericht zijn en anderzijds voor jezelf zorgen. Ineens vallen bij mij een aantal zaken op zijn plaats waar ik niet zozeer tijdens de camino alswel in het dagelijks leven last van heb.

Wat bij mij de afgelopen jaren echt finaal uit de hand is gelopen besef ik, is dat ik die twee door elkaar heb gehaald. Elk moment dat ik voor mezelf beslissingen moest nemen (met name studiegerelateerd ´sorry, moet dit weekend studeren´) legde ik voor mezelf uit als ´selfish´ want het was tijd die ik voor mezelf claimde terwijl ik ook met mijn vriendin had kunnen zijn. Of bij mijn ouders. Selfish dus.

Ik besef me nu dit belangrijke onderscheid. Die tijd claimen was niet selfish. Het ging wel over mij, maar de ander was er... hoe zeg ik dit... altijd bij betrokken. Kon ik niet op 1 moment, dan was er wel een ander moment waarop we elkaar alsnog zagen. Ik denk dat selfish people zich ook op andere momenten alleen voor zichzelf interesseren en dat was bij mij niet het geval. Meen ik. En daarnaast gaf het energie, studeren, tot de rottige vakken overbleven althans.

Ik vind het prettig om te kunnen duiden wat er is misgegaan, dat voortdurende verkeerde gevoel van ´sorry dat ik besta met die *% studie. Sorry dat ik tijd voor mezelf claim'. Voortdurend het gevoel bij iedereen tekort te schieten die er toe doet. Het lucht ter plekke op.

Verder constateer ik in het gesprek dat het ´self-serving´ deel de afgelopen jaren door parallel werk en studie helemaal is vervallen. Zorg voor jezelf.

De switch van de een na de ander levert nieuwe communicatie op. Mocht ik dat studietraject nog een keer over mogen doen, dan zou nu de boodschap zijn: 'Ik word blij van studeren. Ik wil die en die tijd graag voor mezelf hebben. Wanneer zien we elkaar weer?'

Daarmee is dat ellendige schuldgevoel weg waar vrouwen mee lijken geboren. Terecht dat het nu weg is, lijkt me. Helaas zie ik het nu pas. Zijn het niet alleen 'nee woorden' maar voel ik het ook echt. BY FAR te laat voor mijn relatie alleen.

Het is ook in mijn werk gebeurd denk ik verder. Vanuit datzelfde voortdurende schuldgevoel inflexibel inzetbaar te zijn vanwege diezelfde &*^## studie heb ik vaak ´ja´ gezegd als ´nee´ op zijn plek was geweest. Dat kost me nu al een paar jaar mijn gezondheid zo tegen de kerst.

'Nee zeggen' ging dus qua woorden wel maar het voelde nooit als 'nee'. Nu wel. Het voelt als een knop-om. Ik ben niet selfish, ik zorg voor mezelf. Want een ander doet het niet en de baas zeker niet.

Wat in verder mee neem is dat ik fysiek beter op mezelf moet letten. Mijn lijf doet het goed bij regelmatig fysieke beweging en ik word blij van door de natuur crossen met mijn fiets. Ik heb goeie kleding en fiets al in huis, ik hoef echt alleen maar de stap te zetten dat ik het ook echt ga doen. Ik heb me de laatste jaren overgegeven aan studie en werk. Door diezelfde studie weet ik dat chronische stress uiteindelijk dodelijk kan zijn (na heel veel jaren hoor) maar dat tot die tijd het lichaam een harde klus heeft aan het draaiende houden van lijf en hoofd. Asane Sana in Corpore Sana. Asics. Self-serving.

Hoe leuk het werk met studenten ook is, het is het niet waard om me door studenten, collega´s of leidinggevenden te laten opjagen. Laat ik dit SMART maken: morgen voor vertrek ga ik een koffiemok kopen, zo´n lekker ketsig souvenirding met alle symbolen van de camino erop, zodat ik die tijdens vergaderingen en/of stressmomenten op het werk voor me heb staan en weer terug kan komen in de sfeer van de camino.

Sage en ik delen aan de lopende band ervaringen terwijl Perry luistert en plannen maakt om ook een keer te gaan. Fietsen of lopen, hij twijfelt. Thuis is hij een enthousiast fietser. Sage en ik bekijken elkaars foto´s en ze moet bijna huilen bij mijn foto van de zonsopgang bij het Cruz de Ferro.

We bespreken verder het dilemma wat er bestaat tussen enerzijds niet willen oordelen over een ander (ieder zijn camino tenslotte) maar anderzijds het feit dat we last hebben van.... mensen. Die op de slaapzaal hun nagels knippen die vervolgens alle kanten op vliegen. Mannen (sorry, het zijn echt alleen mannen die zo doen) die na het lopen of fietsen niet douchen of regelmatig hun kleren wassen waardoor ze zo´n penetrante geur krijgen. Fietsers die met hun klikschoenen door de slaapzalen stampen in plaats van ze in het schoenenrek te zetten.

Sage heeft daar taal voor gevonden die mij ook enorm helpt. De strekking is´How can I help you...´. Bijvoorbeeld: vanmiddag is er een man aangekomen die het bed boven mij heeft. Respect voor het feit dat hij in drie maanden tijd van Zwitserland naar Santiago is gelopen. Helaas ruik ik ´m van verre al. Ik weet niet wat ik er mee moet, het is scherp penetrant en niet uit te zetten. We zijn het eens over het feit dat ´hey! Go wash yourself´! zondermeer averechts werkt. Haar alternatief: ´I would like to help you. You know, as pilgrims we understand each other. I would like to avoid that people will be distracted by you as you sit next to each other in the cathedral, or that they will walk away from you. Can I help you with soap?´

Het was ongeveer zo maar de precieze woorden komen nu niet boven. Het is niet dat je er omheen draait. De gedachtengang ´what do you need and how can I help'. Bijvoorbeeld iemand die zijn nagels knipt op zaal ´You probably have sore feet. Here, let me help you with a towel underneath it´.

Het idee spreekt me aan. Een vriendin die als Hoofdconducteur bij de NS werkt, kwam een tijd geleden met soortgelijk idee voor mensen die met hun voeten op de bank zitten; ´hier, ik heb even een krantje voor je´- en dat er onder leggen. Of als die er niet is: ´misschien volgende keer een krantje eronder?´

Het helpt mij met mijn studenten. We bespreken de casuïstiek die elke docent heeft, de mobiele telefoon in de klas. ´I want to help you in teaching what you need to know. For that, you will need focus. I´ll help you in focusing by taking your cell phone so that we both will be able to work and learn´.

In Sage vind ik iemand die mij in bepaalde zaken laat zijn. Bijvoorbeeld dat je je mag storen aan iemand die stinkt of z´n nagels knipt op zaal of met schoenen stampt. Dat mag! Ik ben niet raar! En vervolgens kun je daar iets sympathiekers mee doen dan mijn primaire grumpy ´go take a shower!´ als negeren niet zou lukken.

Er gaat nog veel meer over tafel. De energiebanen van de camino. Wel of niet inklikken op de pedalen. Water drinken. Voor jezelf zorgen. Het Spaanse dagritme, siesta, avondeten. De natuur, vogels, de geuren, de kleuren.

Omdat ze mij op het diner trakteren, betaal ik de koffie later op een terrasje. Daarna moet ik echt even op mezelf zijn. Het is een zeer indrukwekkende avond geworden waarbij het net is alsof alle losse puntjes door middel van een lijn tot één geheel zijn gekomen. Ik moet dit processen en neem afscheid. Dit keer wisselen we wél email adressen uit, ik wil Sage graag de foto van het Cruz de Ferro mailen en ben op mijn beurt benieuwd naar haar blog.

Als ik terug naar de albergue loop via de onderdoorgang naast de kathedraal zijn daar een man en een vrouw aan het opera zingen. Het klinkt prachtig. Het is een booggewelf en er zit veel publiek stil op de trappen. Ik ga erbij zitten en laat de tranen komen als het Ave Maria door beiden vol emotie wordt gebracht. Dit zijn niet zomaar zangers. Voor een deel omdat ik mijn munten wil houden voor de internetcomputer zometeen, maar vooral omdat het zo mooi is doneer ik €5,- waarbij ik het gevoel heb dat ze misschien wel heel veel meer waard zijn. Misschien zijn ze wel beroemd. Afijn. Dit is wat ik kwijt kan. Ik bedank ze allebei persoonlijk. Ik voel dankbaarheid en de muziek klinkt als een slotakkoord van vijf weken door Frankrijk en Spanje fietsen in een probeersel de Weltschmerz een plek te geven.

Dan ben ik terug in de albergue en kruip ik achter de computer.

Ik voel me dankbaar dat de laatste avond voor naar huis gaan zo´n enorm cadeau als deze ontmoeting en inzichten op mijn pad komt. Het voelt als ´closure´, zaken die op z´n plaats vallen. Taal die ik nog nodig had, inzichten waardoor mijn verbroken relatie is gekomen, plannen om dat in de toekomst te voorkómen, een gezondere afstand tot mijn werk...

Ánimo, zeggen ze ook wel onderweg. ´Keep up the spirit´.

I hope I will.

En dat wens ik mezelf toe.

En ieder ander die zich herkent in dit verhaal.


---------------------------------------
Het operapaar doet me denken aan de beroemde vioolspeler Joshua Bell in een filmpje wat een tijdje geleden op YouTube circuleerde. Hij trad daarin op in de Washington subway, maar werd alleen door een klein kind gespot. Hij haalde enkele dollars op maar speelde diezelfde week voor een uitverkochte concert hall met kaartjes van $100,-.
Het filmpje zit in het artikel ´Pearls before Breakfast´ van de Washington Post: http://goo.gl/yR2l

99 manieren om 'nee' te zeggen. Inspirerend en nuttig:
http://goo.gl/Vtwni